Ιστορικό – Ταυτότητα (ΔΣ)

Ιστορικό

Ιδρύθηκε το 1991 επί δημαρχίας του κ. Ιωάννη Κούρκουλου, στεγάσθηκε καταρχήν στην οικία Δαλιέτου και στην συνέχεια, από το 1995 στην ανατολική πτέρυγα των Παλαιών Ανακτόρων, Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου, στο ιστορικό κέντρο της πόλης της Κέρκυρας. Ένα μέρος των συλλογών χαρακτικής εκτίθεται επίσης από τον Νοέμβριο του 2008 στο ιστορικό κτήριο της Ιονίου Βουλής. Τα δύο μνημεία, χαρακτηριστικά δείγματα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής της περιόδου της Βρετανικής Προστασίας (1819-1823, George Whitmore και 1855, Ιωάννης Χρόνης), προσφέρουν ένα ιδανικό περιβάλλον φιλοξενίας των συλλογών της Πινακοθήκης που παρουσιάζονται σε δύο μεγάλες εκθέσεις ιστορικής αναδρομής στην εξέλιξη της ζωγραφικής και χαρακτικής στην Κέρκυρα (16ος-20ος αι.). Στους χώρους συνεστιάσεων και διαμονής της στρατιωτικής φρουράς στα Παλαιά Ανάκτορα αλλά και στον ιστορικό χώρο των συνεδριάσεων στην Ιόνιο Βουλή, οι εκθέσεις έργων τέχνης που έχουν φιλοτεχνηθεί από επτανήσιους καλλιτέχνες, σε αρμονική συνύπαρξη με την ιδιαίτερη φυσιογνωμία των μνημείων, συνεισφέρουν σε μία νέα σύγχρονη χρήση και λειτουργία τους, εντός του σχεδίου ανάπτυξης και προβολής της πόλης της Κέρκυρας ως μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς(2007, Unesco). Στις συλλογές της Πινακοθήκης συμπεριλαμβάνονται επίσης αυτές της γλυπτικής και καλλιτεχνικής φωτογραφίας, καθώς και των κατασκευών σύγχρονων καλλιτεχνών που εκτίθενται σε περιοδικές εκθέσεις κατά περιόδους αφού δεν φιλοξενούνται ακόμα σε χώρους μόνιμης έκθεσης. Ένα μέρος όλων των εκθέσεων, όπως θα δούμε στην συνέχεια, αποτελεί το περιεχόμενο της πρόσφατα ψηφιοποιημένης συλλογής έργων τέχνης της Πινακοθήκης. Οι συλλογές απαρτίζονται από αγορές του Δήμου Κερκυραίων αλλά κυρίως από τις ιδιαίτερα γενναιόδωρες προσφορές επτανησίων καλλιτεχνών και των οικογενειών τους (ενδεικτικά αναφέρουμε τις δωρεές των συλλογών ζωγραφικής του Γεωργίου Σαμαρτζή, της Αγλαίας Παππά, του Φίλιππου Μάκοτσις, των συλλογών χαρακτικής της οικογένειας Ιάσωνα Δεπούντη, της Αριας Κομιανού κ.ά). Οι πρόσφατες δωρεές μελών της Ένωσης Ελλήνων Χαρακτών συνεχώς εμπλουτίζουν την συλλογή της Σύγχρονης Ελληνικής Χαρακτικής, μέρος της οποίας παρουσιάζεται στην Ιόνιο Βουλή. Έργα συγκεντρώνονται επίσης και από δωρεές καλλιτεχνών που εκθέτουν στους χώρους των περιοδικών εκθέσεων της Πινακοθήκης, στο Τμήμα του Περιστυλίου καθώς και στην «Αίθουσα Τέχνης».

Εργα έκθεσης

Στην περιήγηση μας στην μόνιμη έκθεση της συλλογής ζωγραφικής στα Παλαιά Ανάκτορα έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε από κοντά αντιπροσωπευτικά έργα σταθμούς για την εξέλιξη της τέχνης στην Κέρκυρα από τον 16ο έως το τέλος σχεδόν του 20ου αιώνα. Η φιλοτέχνηση έργων του Μιχαήλ Δαμασκηνού (1530-1592) που προέρχονται από τον ναό των Κρητών προσφύγων στην Κέρκυρα, την Τριμάρτυρο, μας δηλώνουν τις σχέσεις του σημαντικού Κρήτα αγιογράφου με την αγορά της Κέρκυρας κατά τα τέλη του 16ου αιώνα και χωρίς ακόμα να το γνωρίζουμε με βεβαιότητα από τις πηγές, μας επιτρέπει να εικάζουμε πιθανή διαμονή του για κάποιο διάστημα στο νησί. Η «Αποτομή του Προδρόμου» (1590) και ο «Λιθοβολισμός του Στεφάνου» (π. 1591) μας μεταφέρουν με εξαιρετική δεξιοτεχνία τις επιδράσεις από την δυτική τέχνη της εποχής στην απόδοση του περιβάλλοντος, κυρίως στις σκηνές των μαρτυρίων και συγχρόνως διατηρούν τις αναφορές στην βυζαντινή παράδοση. Η ανάδειξη αυτού του μικτού σχήματος αποδίδει το σύγχρονο αίσθημα των κοινωνιών υπό βενετική κυριαρχία στα Ιόνια νησιά και στις κτήσεις της Ανατολής, της συνύπαρξης των πληθυσμών, των δογμάτων και νοοτροπιών. Στο ίδιο ιδεολογικό περιβάλλον και με εμφανή την προσπάθεια συνάντησης των διαφορετικών αισθητικών αντιλήψεων, πάντα ωστόσο υπό το πρίσμα της ορθόδοξης Εκκλησίας, οι δύο εικόνες που διασώζονται από τις αρχές του Που αιώνα, έργα του Εμμανουήλ Λαμπάρδου (1587-1631) και ενός ικανότατου άγνωστου αγιογράφου από την Κρήτη, μας δηλώνουν μία τάση επιστροφής της κρητικής αγιογραφίας προς συντηρητικότερα σχήματα. Πρόκειται για τις εικόνες του «Μη μου Άπτου» και των «Αγίων Πέτρου και Παύλου».

Στην συνέχεια, χαρακτηριστικό δείγμα της κοσμικής ζωγραφικής του 18ου αιώνα, η προσωπογραφία του Πρωτοπαπά Δημητρίου Πετρετή, έργο αγνώστου, μας πληροφορεί για την ευρεία καλλιέργεια της απεικόνισης των προσωπικοτήτων, δημοσίων προσώπων και μη, στην οποία με ιδιαίτερη συνέπεια επιδόθηκαν οι καλλιτέχνες και του 19ου αιώνα. Σημαντικά έργα με παρουσιάσεις προσώπων, αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης, επωνύμων της επτανησιακής κοινωνίας όπως του Ανδρέα Μουστοξύδη, μουσικών με μουσικά όργανα στο περιβάλλον των χωρών της Ανατολής, φιλοτεχνήθηκαν από καλλιτέχνες όπως ο Σπυρίδων Προσαλέντης (1830-1895), ο Παύλος Προσαλέντης ο νεώτερος (1857-1894), ο Γιώργος Μηνιάτης (1820-1895) κ.ά. Συγχρόνως αξιόλογα δείγματα τοπιογραφίας μαρτυρούν το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των καλλιτεχνών για την απεικόνιση του τοπίου. Οι καλλιτέχνες της εποχής εμπνέονται από τα ταξίδια τους στις χώρες της Ανατολής. Ο Παύλος Προσαλέντης ο νεώτερος με μόνιμη παραμονή στην Αίγυπτο μας παραδίδει ένα χαρακτηριστικό έργο θαλασσογραφίας, με την σκηνή του ψαρέματος στο Νείλο (1881). Σημαντικά ιστορικά γεγονότα, όπως η δολοφονία του Πρώτου Κυβερνήτη της χώρας, Ιωάννου Καποδίστρια (27 Σεπτεμβρίου 1931), του μεγάλου Κερκυραίου πολιτικού, καταγράφονται σε ιδιαίτερα δραματικό κλίμα στα έργα των δημιουργών στα Ιόνια νησιά. Χαρακτηριστικό δείγμα το γνωστό έργο του Χαράλαμπου Παχή (1844-1891). Οι επιδράσεις από την τέχνη της μεσημβρινής Ιταλίας είναι εμφανείς εδώ. Σκηνές ηθογραφίας, σε εξαιρετικά δείγματα διασώζονται και από το δεύτερο ήμισυ του 19ου όπως και από τις αρχές του 20ου αιώνα. Χαρακτηριστική η απεικόνιση της Χαρτομαντείας, εντός μίας αστικής οικίας της εποχής, έργο του Περικλή Τσιριγώτη (1865-1924). Μία αξιόλογη σειρά προσωπογραφιών της βασιλικής οικογένειας μας παρουσιάζει τις εξέχουσες προσωπικότητες. Εκτίθενται ενδεικτικά οι προσωπογραφίες του βασιλέως Γεωργίου του Α (1905) και της βασίλισσας Όλγας (1905), έργα του διακεκριμένου προσωπογράφου Βικέντιου Μποκατσιάμπη (1856-1932). Συγχρόνως, ένα αξιόλογο δείγμα σε μεγάλες διαστάσεις μας παρουσιάζει μία κυρία μεγαλοαστικής οικογένειας, πιθανότατα μέλος της αυλής, εντός ενός μεγάρου. Ο ρεαλιστικός τρόπος απόδοσης καταγράφει με ιδιαίτερη λεπτομέρεια την ενδυμασία και τα στοιχεία του περιβάλλοντος.

Με τις ίδιες αναζητήσεις προς την όσο το δυνατόν πιο αληθινή απόδοση των απεικονιζόμενων, οι τοπιογράφοι στο τέλος του 19ου αιώνα αλλά και κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα μας προσφέρουν ένα πανόραμα σκηνών της κερκυραϊκής και όχι μόνο υπαίθρου. Η υδατογραφία προσελκύει τις προτιμήσεις των καλλιτεχνών του είδους με κορυφαίο για την νεοελληνική τέχνη τον Άγγελο Γιαλλινά (1857-1939). Σκηνές από την ζωή στην ύπαιθρο αλλά και στην πόλη της Κέρκυρας συναντά κανείς σε έργα όπως το «Κοπάδι» ή ο «Μαρκάς». Ο Σπυρίδων Σκαρβέλης (1864-1942), επίσης δεξιοτέχνης της υδατογραφίας, μας παραδίδει τοπία όχι μόνο της πατρίδας του αλλά και των τόπων διαμονής του όπως και πάλι της Αιγύπτου. Με την τεχνική της ελαιογραφίας στο ίδιο είδος επιδόθηκαν ο Περικλής Κόλλας (1860-1883), ο Γεώργιος Σαμαρτζής (1868-1925) και ο Λυκούργος Κογεβίνας (1887-1940), επιδιώκοντας μεγαλύτερη ελευθερία στην απόδοση. Ο Σαμαρτζής με φιλοτέχνηση έργων σε όλα τα είδη, μας κληροδότησε μία σημαντική συλλογή προσωπογραφιών γνωστών προσωπικοτήτων της εποχής του όπως του Γεράσιμου Ασπιώτη (1901), χαρακτηριστικά επίσης έργα ηθογραφίας (Νυξ εν Κέρκυρα, 1913, ο Κουρδιστής του πιάνου, 1915 κ.ά) καθώς και έργα με θρησκευτικό περιεχόμενο (Μυστικός Δείπνος, 1900 κ.ά.). Ο Τεν Φλωριάς (1897-1969), η Αγγελική Πανά (1897-1969), η Αγλαία Παππά (1903-1984), ο Νίκος Ζερβός (1901-1988), ο Άγγελος Κόντης (1912-2000), ο Στέφανος Τριβώλης (1883-1944) ο Φίλιππος Μάκοτσις (1911-1985) αποτελούν την ομάδα των Κερκυραίων καλλιτεχνών που έδρασαν στον εικοστό αιώνα, έργα των οποίων εκτίθενται εδώ. Με ιδιαίτερες επιρροές από τις σπουδές στην Καλλιτεχνική σχολή στην Κέρκυρα αλλά και στις Ανώτατες Σχολές Καλών Τεχνών στην Αθήνα και σε πόλεις της Ευρώπης όπως το Μιλάνο, το Παρίσι και το Βελιγράδι, οι καλλιτέχνες αυτοί, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο, ακολουθούν τις τάσεις της σύγχρονης τους τέχνης και ιδιαίτερα τον δρόμο προς την αφαίρεση. Χαρακτηριστικά τα έργα της Αγλαίας Παππά από την οποία διασώζεται η συλλογή αφαιρετικών έργων. Η «Αυτοπροσωπογραφία» της μας δηλώνει ωστόσο την δεξιοτεχνία της και σε έργα παραδοσιακότερης έκφρασης. Εκτός από την προσωπογραφία,  η τοπιογραφία και η ηθογραφία  συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον   των παραπάνω καλλιτεχνών έως και το τέλος του 20ου αιώνα.

Ωρες λειτουργίας

Οι εκθεσιακοί χώροι, κατά τους χειμερινούς μήνες (Νοέμβριο-Μάρτιο) είναι ανοικτοί στο κοινό καθημερινά, εκτός της Δευτέρας, της Τρίτης και των αργιών. Οι περιοδικές εκθέσεις λειτουργούν πρωινές ώρες (10.00-16.00) ενώ οι μόνιμες 9.30-15.00. Ισχύει ενιαίο εισιτήριο εισόδου με τις εξαιρέσεις που επιτρέπει ο νόμος (Εισιτήριο ενιαίο 4.00Ε, μειωμένο 3.00Ε). Για μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας όλων των βαθμήδων, η είσοδος είναι ελεύθερη

Μέλη Δ.Σ.

Πρόεδρος

Μωραΐτης Σπύρος      e-mail: spirosmoraitis9@gmail.com

Αντιπρόεδρος

Ζερβού Μαρία

Μέλη

• Αδαμοπούλου Ροζαλία
• Δαγκλή Ανδρομάχη
• Dalila Veronica Honorato
• Ζυμάρης Δημήτρης
• Κοντζιάλης Θεόδωρος
• Κροκίδη Αναστασία
• Μέγκουλας Γεώργιος
• Μεταλληνού Ελβίρα
• Παππάς Θεόδωρος